1. KENTİN BÖLGE İÇİNDEKİ YERİ
İlçemiz, İzmir`in 29 km. doğusunda, İzmir-Ankara Karayolunun 8 km. güneyinde yer almaktadır. Doğusunda Turgutlu, kuzeyinde Manisa, batısında Bornova ve İzmir merkez, güneyinde Torbalı ve Bayındır bulunmaktadır. Kemalpaşa İlçesi güney batısındaki en yüksek noktası 1510 metre olan Nif Dağları ile kuzeyinde kuzeyindeki Manisa Dağları arasında yer alan oldukça verimli ovada kuruludur. İlçenin en önemli akarsuyu Nif Çayıdır. Bu çay ilçe sınırlarına Ulucak`ın batısından girer ve Kemalpaşa Ovasından doğuya doğru akarak Manisa`da Gediz Irmağına dökülür.
1.1. Bölgenin Yönetimsel Yapısı, İdari Bölünüş: Köylerimiz konumları itibariyle toplu haldedir. Yenmiş ve Sütçüler köyü gibi eskiden yoldan içeride kalan köylerimizin zaman içerisinde yol kenarında da mahalleleri oluşmuştur. 50 km pergeli dışında sadece Hamzababa Köyü bulunmaktadır. İlçemizin yüzölçümü 658 km2 olup, rakım 225 metredir.
İlçenin geçim kaynakları tarım hayvancılık ve sanayidir. Nüfusun % 60`ı tarım ve hayvancılıkla uğraşmakta, % 40`ı ise ilçe sınırları içerisinde değişik sektörlerde faaliyette bulunan 343 adet sanayi kuruluşunda istihdam alanı bulmaktadır.
2. KENTİN MEKAN OLUŞUMU
2.1. Tarihsel Gelişim ve Tarihsel Çevre:
İlçemiz Smryna (İzmir) Kenti ile İlydia (Sardes) arasında bir geçiş noktası olması nedeniyle antik çağlarda birçok yerleşime sahne olmuş, özellikle Bizans ve Osmanlı dönemlerinde dikkate değer boyutta iskan görmüştür. Kemalpaşa ve Çevresi, Saruhan Baba Sultan Kutbeit zamanında, Hacı Emet Bey tarafından fethedilerek Saruhanlı Beyliğine katılmıştır. Daha sonra I. Murat zamanında Osmanlılar tarafından fethedilmiştir. Evliya Çelebi, Seyahatnamesinde İlçemiz hakkında şu bilgiye yer vermiştir. ?Kalesi yalçın bir kaya üzerinde, 5 köşeli, 2 kapılı, 200 adımlık içindeki ve altındaki kubbelerden akan soğuk sular vardır. İçinden elini uzatıp bir iki tas su çıkarmak mümkün değildir.? Kemalpaşa Merkez yerleşiminde yer alan Çarşı Camii kapısındaki taşın üzerinde ise ?1306 sabahın hıfzı leyhinde (gece yarısı) yandı bu çarşı? diye yazdığından ilçenin 1890 yılında büyük bir yangın geçirdiği anlaşılmıştır.
Nif yerleşimi, Saruhanlı Sancağına bağlı bir bucak iken 1900 yılında İzmir İline bağlanmış, 1901 yılında kaza olmuştur. 16 Mayıs 1922 tarihinde Yunan işgaline uğrayan ?Nif? şehri daha sonra 8 Eylül 1922 sabahı Savandağ Mevkiinde yapılan küçük bir çarpışmayı müteakip Türk askerleri tarafından saat 15:00`te kurtarılmış ve Hükümet Konağına Bayrağımız çekilmiştir. Büyük kurtarıcımız Atatürk 8 Eylül 1922 günü İlçemize gelmiş ve o zaman düşman karargahı olan ve halen Askerlik Şubesi olarak kullanılan binada geceyi geçirmiştir. O güne kadar ?Nif? olan ilçemizin adı, Ulu Önder Mustafa Kemal ATATÜRK` ün ilçede konaklaması nedeniyle Cumhuriyetin ilanından sonra ?Kemalpaşa? olarak değiştirilmiştir.
3. FİZİKSEL YAPI - ÇEVRESEL KAYNAKLAR
3.1. Jeomorfolojik ve Topoğrafik Eşikler:
Ege Bölgesi`nin doğu-batı doğrultulu ve geniş tabanlı ovaları ile onları birbirinden ayıran aynı doğrultudaki dağ sıraları bulunmakta, İzmir İlinin yüzey şekilleri oldukça parçalı ve çeşitli bir yapı göstermektedir. Gediz Ovası İl sınırlarına girmeden önce Spil (Manisa) Dağı engeliyle karşılaşarak ikiye ayrılır. Bir kol körfezi andırır biçimde Spil Dağının güneyine gidip Nif (Kemalpaşa) Ovasını oluşturur. Bu ova 260 m. Yüksekliğindeki Belkahve eşiği işe İzmir Körfezi kıyısındaki yer alan ovadan ayrılır. Ovanın öteki kolu ise Spil Dağı`nın kuzey yamacını izleyerek İl topraklarına girer ve Dumanlıdağ ile güneyindeki Yamanlar Dağı arasında sıkışarak Menemen Boğazını oluşturur. Bu boğazın batısında da geniş bir kıyı ovası olan Menemen Ovası yer alır.
Topoğrafik özelliği düzensiz duyarlı olmayan bir çanakla çökelmiştir. Formasyonun bol metamorfik kırıntılı kum taşları, metamorfik kaynak alanını belirler. Bunların içinde az da olsa kömürleşmiş bitki kalıntılarının beslenmesinin karadan olduğunu belirler. Çizgisel sınırla şeylerin üzerine gelen çakıl taşlarının oygu-dolgu yapıları kuvvetli akıntılarının olduğunu gösterir. Filiş istifi içinde türbidit sıralanımları oldukça yaygındır. Bunlar alt seviyelerde bol biyoherm döküntülü kireç taşı mercekleri, daha üstte farominifer kalıntıları kapsar. Oturma ve kayma yapıları gözlenebilir. Olsstosrromolfasiyesler içerdikleri değişik bloklar ve geometrileri ile derin deniz kanyonlarındaki kanal dolgularına benzerlerse de bunların birçok kesimindeki yığışmaları ve tütbitilere geçişli oluşları taşınmasa da bulantı akıntılarının etkili olduğunu düşündürür.
3.2. İklim:
İlçe, Akdeniz ikliminin etkisinde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. İlçenin iklimi İzmir`e göre biraz serttir. Sıcaklık 2-5 C0 farklılık hakim rüzgar yönü SE dir. Ortalama yıllık toplam yağış miktarı 1050 mm dir. Zemin don deriniği 5 cm dir.
3.3. Bitki Örtüsü:
İlçe yüzölçümünün yaklaşık % 60`ı (33.611 ha) ormanlarla kaplıdır. Orman ağaçlarını meşe, kızılçam ve karaçam ağaçları oluşturur. Ayrıca Akdeniz iklimi tipik bitki örtüsü olan makilik ve bozuk baltalık alanlar vardır.
3.4. Jeolojik Durum, Deprem, Akarsular, Taşkın Dururmu:
Bölgesel Jeoloji; Nif Dağı-Spil Dağı diliminde orta kesim oluşturan yerleşim bölgesinin çevresel jeolojik durumu temelde filiş ve moloz çökelleridir. İzmir Filişi adı ile bu temel temel kayalar Kretase yaşlıdır. Ayrıntılı jeolojik etüdlerde Belkahve Formasyonu adı ile simgelenir. Belirgin filiş karakterleri taşıyan kireç taşlı bloklu kırıntılı kayalar Belkahve Formasyonu adı altında ayırt edilmiştir.
34.000 - 44.000 N enlemleri ile 25.000 - 32.000 E meridyenleri arasında kalan Batı Anadolu ve civarı, tektonik bakımdan oldukça aktif bir özellik taşımaktadır. Özellikle Muğla ve İzmir Sismotektonik Yöreleri, sık sık şiddetli depremlere sahne olmuştur. İzmir-Kemalpaşa yöresinde yıllardır büyük deprem olmamıştır.
İlçenin en önemli akarsuyu Nif Çayı`dır. Bornova Çiçekli Köyü`nden doğan Nif Çayı, Kemalpaşa Ovasını geçerek Manisa İl sınırları içerisinde Gediz`e dökülür. Nif Çayı, Spil ve Nif Dağları eteklerinden akan, yazın kuru birçok derecik tarafından beslenir. DSİ Müdürlüğü çalışma planları çerçevesinde İlçemiz Nif Çayı yatağında düzenli olarak taşkın önleme programları uygulandığından taşkın sorunu yaşanmamaktadır.
3.5. Toprak Kabiliyeti, Sulama:
İlçe toprakları, dağlık alanlarda kretase kalker, Nif Çayı ve etrafında alüvial depozitler ve dağ etekleri ile ova arasında kalan alanlarda taşınmış özdekler şeklinde bir yapı gösterir. İlçenin topraklarının büyük bir bölümü kalkersiz kahverengi topraklar sınıfına girmektedir. Akarsu havzalarının düz bölümlerini oluşturan alüvyonel araziler geniş bir alanı kapsamaktadır. İlçe toprakları bu haliyle her türlü tarımsal faaliyete uygun bir yapı sergiler.
İlçenin zengin yer altı ve yüzeysel su kaynakları, su kullanımına dönük sanayinin Kemalpaşa İlçesinde kurulmasında etkili olmuş ancak bu süreçte ovadaki su seviyelerindeki önemli düşüş tarımsal faaliyetleri sekteye uğratmıştır. Sulama kaynağı olarak çoğunlukla yer altı su kaynakları kullanılmakta, damlama sistemi yöntemi ile sulama değişen koşullarda önem kazanmaktadır.
3.5. Toprak Kabiliyeti, Sulama:
İlçe toprakları, dağlık alanlarda kretase kalker, Nif Çayı ve etrafında alüvial depozitler ve dağ etekleri ile ova arasında kalan alanlarda taşınmış özdekler şeklinde bir yapı gösterir. İlçenin topraklarının büyük bir bölümü kalkersiz kahverengi topraklar sınıfına girmektedir. Akarsu havzalarının düz bölümlerini oluşturan alüvyonel araziler geniş bir alanı kapsamaktadır. İlçe toprakları bu haliyle her türlü tarımsal faaliyete uygun bir yapı sergiler.
İlçenin zengin yer altı ve yüzeysel su kaynakları, su kullanımına dönük sanayinin Kemalpaşa İlçesinde kurulmasında etkili olmuş ancak bu süreçte ovadaki su seviyelerindeki önemli düşüş tarımsal faaliyetleri sekteye uğratmıştır. Sulama kaynağı olarak çoğunlukla yer altı su kaynakları kullanılmakta, damlama sistemi yöntemi ile sulama değişen koşullarda önem kazanmaktadır.
3.6. İçme ve Sulama Suyu Kaynakları:
İlçedeki içme ve kullanma suyu ihtiyacı gerek sanayi gerekse yerleşim birimlerindesondaj yoluyla yer altı su kaynaklarından karşılanmaktadır. Öte yandan bu kaynakların tükenişi dikkate alınarak Yiğitler Köyümüzdeki Yiğitler Çayı üzerinde içme ve kullanma su ihtiyacına yönelik DSİ Müdürlüğünün baraj kurma çalışmaları bulunmaktadır.
4. KENTSEL NÜFUS - DEMOGRAFİK YAPI
4.1. Kentsel Nüfus Değişimi:
Kemalpaşa Nüfusu 1970`lerden sonra bir artış sürecine girmiştir. Bu artışta sanayinin rolü büyüktür. 1990`larda ise ikinci konut ve rekreasyonel etkinlikler Kemalpaşa nüfusuna yeni bir boyut ve hareketlilik kazandırmaya başlamıştır. İzmir-Ankara Karayolu üzerinde yoğunlaşan sanayi ve nüfusun dışında Kemalpaşa-Torbalı aksında ve bazı köylerde turizm ile ilgili kullanımlar artmaya başlamıştır. Kemalpaşa`da nüfus potansiyelinin sanayi ile artmasının yanı sıra nüfusun dağılışında da değişmeler görülmüş, bazı köyler alansal olarak büyürken bazıları küçülmüştür. İzmir-Ankara ve İzmir Kemalpaşa yolu üzerindeki köylerin büyüdüğü, dağ ve dağ eteği düzlüklerinde sınırlı tarım arazilerine sahip yoldan uzak köylerin ise nüfus kaybettiği ya da en azından göç almadığı dikkat çekmektedir. Kemalpaşa`da sanayinin köylere kayması kentsel nüfusun yanında kırsal nüfusun da artmasını sağlamıştır.
4.2. Kente Göç-Kentten Dışa Göç:
Kemalpaşa nüfusunun başlıca özelliği ülke bütünlüğünde olduğu gibi sürekli artış göstermesidir. Kemalpaşa`nın nüfus gelişimi sanayinin gelişme aşamalarını yakından izlemiştir. Sanayinin geldiği köyler sanayi köyü olarak adlandırılmış ve nüfusları hızla artmıştır. Kemalpaşa`nın toplam nüfusun dönemler itibariyle 1950-1975 yılları arasında daha yavaş, 1975`lerden sonra sanayileşme ve kentleşme çabalarına paralel olarak daha hızlı artış göstermiştir.
4.3. İlçe Mahallelerinin Yapısı ve Nüfus Yoğunlukları:
İlçe Merkezi 6 mahalleden oluşmaktadır. Yeni çıkan yasa ile ilçeye bağlı olan Beldeler kapatılmış ve İlçe Mahallesi haline gelmiştir. Kemalpaşa Toplam 19 Mahalleden oluşmaktadır. Atatürk, Soğukpınar ve Örnekköy Mahalleleri göçün yoğun olarak yaşandığı mahallelerdir.
4.4. Nüfusun Sektörel Dağılımı ve Yaş Grupları:
Kemalpaşa`da nüfusun yapısal özellikleri sanayileşme sürecinin sonucu olarak değişim yaşamaktadır. Yılların tarım kasabası olan Kemalpaşa sanayi ile bu kimliğinden uzaklaşmıştır. 1990 verilerine göre nüfusun % 33`ü sanayide, % 49,2`si hizmetlerde, % 17,8`i tarımda çalışmaktadır. Demografik etkiler bununla da sınırlı kalmamakta, sanayinin geliştiği bazı köylerde cinsiyete göre sektörel dağılım erkeklerin lehine artmaktadır. Nüfusun yaş yapısı göçle değişmiş, çocuk ve yetişkin nüfusu artarken yaşlı nüfus oranı aynı hızda artış göstermiştir.
